“Alşimi” olarakta bilinen Simya; değersiz maddeleri altına çevirme, çaresiz hastalıklara tedavi geliştirme ve ölümsüzlüğü elde etmek için yapılan iksir çalışmalarını kapsamaktadır.
Simya Nedir?
Bilim ve felsefe’nin buluştuğu, çalışmaların bilinen kaynaklarla binlerce yıl öncesine dayandığı ve 1800’lü yıllara kadar çalışmalarını devam ettiren, modern kimya’nın oluşmasında büyük katkılar sağlamış ve temellerini oluşturmuş ilkel yollarla doğa olaylarını ve maddeleri araştırma dalıdır.Arapça’daki ‘alkheemee’ kelimesinden dilimize geçmiş bulunan kelimenin inglizcesi “alchemy” olarak ifade edilmektedir.
Bilinen kaynaklara göre 18.yy sonlarına kadar ile ilgili çalışmalar 2500 sene’dir devam etmekteydi.Simya ile Mezopotamya, Eski Mısır, Hindistan, ve Çin gibi uygarlıkların ilgilendikleri ve üzerinde çalışmalar yaptıkları bilinmektedir. Eski Yunan’da, Roma imparatorluğu’nun hüküm sürdüğü coğrafya üzerinde, önemli İslam başkentlerinde,Mezapotamya’da kurulmuş eski uygarlıklarda ve yoğunlukla eski mısır’da simyaya ilgi duyulmuştur.Avrupa’da ise 19.yy’a kadar simya üzerine çalışmalar devam ettirilmiştir.
Simyacı
Simya’nın derinlerine inmeden önce Simya denildiği zaman bir çoğumuzun aklına gelen Paulo Coelho’nun Simyacı isimli romanı gelmektedir. Hayatımızda mutlu olmamız gerektiğini öğütlemeyi konu edinen bir çoban’ın altın bulmak için yaptığı Mısır yolculuğu’nu anlatan bu roman satış rekorlarına imza atmış ve hepimizin aklında yer etmeyi başarmıştır.
“Gözümüzün önünde büyük hazineler olduğu zaman asla göremeyiz onları. Peki, neden bilir misin? Çünkü insanlar hazineye inanmazlar”
Paulo Coelho Simyacı
Simya’nın özellikleri
Simya bir bilim dalı olarak kabul edilmez.
Deneme yanılma yolu ile çalışmaktadır.
Hiç bir çalışması teorik bir temel üzerine oturtulmamaktadır.
İçerdiği bilgiler sistematik değildir.
Belli sistematik metodlar çercevesinde olmadığı için, bilgi birikimi oluşturmamıştır.
Yani öyle ki Simyacılar farklı amaçlar için çalışmalar yapıp deneme-yanılma yöntemini kullanırken bambaşka şeyler elde etmişlerdir.
İçerisinde tıp, kimya, felsefe, astroloji, din gibi bir çok konu’da ekler içeren simya ile uğraşan simyacılar;
Sonsuz zenginliğe ulaşmayı ve ölümsüzlük iksirini keşfetmeyi’de kendilerine çalışma alanı olarak belirlemişlerdir.Bu sebeble olacak gibi simyacıların metalleri farklılaştırması tedavi yöntemleri üzerine çalışmaları sonucunda toplumlarda simyacılar doktor, filozof, büyücü, kahin gibi sıfatlarla tanımlanmışlardır.
Modern zamanda kullandığımız bilimsel araç gereçlerin, deney araçlarının pek çoğunun ilk ve ilkel hallerini binlerce sene önce simyacılar kullanmışlardır.Kükürt,civa,nitrik asit,sönmüş kireç ve kostik soda’yı yüzyıllar önce deneylerinde kullanmışlardır. Üst tanımlamada belirttiğimiz gibi Modern kimya’nın ve deneysel kimya’nın oluşmasında büyük önem oluşturmuşlardır. ilk olarak simya’nın Mısır’da bulunan iskenderiye şehrinde oluşmmaya başladığı kabul edilmektedir. Eski Mısır’ın malzeme bilgisi, cam ve boya yapımı gibi çeşitli zanaatlarda ilerlemesini sağlamıştır ve yaklaşık 2500 sene önce deneysel olarak simya’nın kullanımı gelişmeye başlamıştır.
Yapılan araştırmalar sonucunda Simya alanında Türk ve İslam dünyasındanda çok önemli isimlerin varlığı dikkat çekmektedir.
Simya, zamanında bilimsel metodlar kullanmadığı için bir bilim dalı olarak kabul edilmemektedir, dolayısı ile tek simya ile uğraşan simyacılar’da bilim adamı olarak nitelendirilememektedir.
Simya ve Kavramlar
Avrupa simyasının başlangıcı ünlü simyacı Hermes Trismegistus‘a dayanmaktadır ve bir felsefik sistem olan Hermetizm ile yakın bağlantılar içerisindedir. Hermetizm ve Simya 1600’lü yılların önemli bir ezoterik(bir konudaki derin bilgilerin ve sırların ehil olmayanlardan gizlenerek, bir üstad tarafından sadece ehil olanlara inisiyasyon yoluyla öğretilmesidir.) ekolü olan Gül-haçlılar’ın doğuşunda etkili olmuştur. Modern dönemin başlarında, Simya, Kimya’ya dönüşmeye başladığı sıralarda simya’nın mistik ve Hermetik dalları modern spritüel simyanın odağı olmaya başlamıştır.
Günümüzde ise Simya; Mistik, ezoterik ve sanatsal yönleri sebebiyle bilim tarihçilieri ve filozofların alanına girmektedir. Günümüz’de Kimya ve Malzeme bilimi üzerine kullanılan birçok madde ve madddeleri oluşturmak için uygulanan işlem basamakları simyacıların eseri ve keşifleriyle oluşmuştur.
Simya’nın birçok etki alanı ve çalışma konusu bulunmasına rağmen günümüzde ismi geçtiğinde aklımıza ya maddeleri altına çevirmek, ya da Paulo Coelho’nun simyacı romanı gelmektedir.
Ünlü Simyacılar
Müslüman Simyacılar
- Abdullah bin Ahmed el-Baytar
- Ebu’s Salt ed-Dânî
- El-Râzî
- El-Tuğrayi
- Ebu Musa Câbir bin Hayyan
- Farâbî
- Harbi Al Himyari
- Halid bin Yezid
- İbn Vahşiyye
- İbn Umayl
- İbnü’n-Nedîm
- İbni Sina
- Kasım Aidamir al-Jildaki
Yabancı Simyacılar
- Arnaldus de Villa Nova
- Johann Rudolf Glauber
- Isaac Newton
- Artephius
- Nicolas Flamel
- Roger Bacon
- Robert Boyle
- Saint Dunstan
- Thomas Norton
- Theophrastus Bombastus von Hohenheim (Paracelsus)
Simya Kelimesi’nin Kökeni
Simya kelimesi çok eski yüzyıllardan beri kullanılmakta olan Alşimi olarak bilinen bir kelime bu sebeble araştırmacılar arasında kelimenin kökeni hakkında bir fikir birliğinde bulunamamaktadır. Alşimi kelimesinin Sami dilinden kaynaklandığı iddiası araştırmacılar arasında en çok kabul gören hipotezdir. Alşimi latince yazılışı olan Al-chemie’de bulunan Al takısının Arapça kökenli olduğu kesin kabul görmüştür. Chemie kısmının ise Sami kökenli heme kelimesinden veya Yunanca ‘hima’ kelimesinden geldiği iddia edilmektedir. Yunanca hima kelimesi döküm anlamına gelmektedir. Maddeler üzerinde çalışmalar yapıp farklı maddeler elde edildiği için bu kelimenin de al-chemie’nin kökeni olduğu bazı araştırmacılar tarafından söylenmektedir.
Simya, Hermetizm ve Ezoterizm ilişkisi
Simya ile Hermetizm’den üst kısımda biraz bahsetmiştik. Simya konusuna giriş yapıldığında hermetizm ve ezoterizm kavramlarıyla karşılaşmak mümkün.Eski Mısır’da yaşamış olduğuna inanılan ve ilahlaştırılmış bir simya bilgesinin, Hermes Trismegistus’un öğretilerine Hermetizm denilmektedir. Bir üstad tarafından doğru yolu gösterme adına yetkin kişilere aktarılan ve bilge olmayana aktarılmaması gerektiğine inanılan öğretilere ise “Ezoterizm” denmektedir. Bu kavramların ortak özelliği felsefi-spiritüel dünyaya ait olmalarıdır. Simya bu iki kavram ile yakın ilişkiler içerisinde olmuştur bu sebeble ki felsefik açıdanda araştırılma konusu haline gelmiştir.
Kırmızı iksir
Simya’nın değersiz maddelerden altın yapma çabalarını ve çalışmalarını konu öncesinde aktarmıştık.Simya konusu ile ilgilenen simyacılar içerisinde sadece bu alan ile çalışmalar yapanlar olmuştur. Kırmızı iksir adını verdikleri karışım ile değersiz metalleri altın yapmaya çalışmışlardır. Metalden altın yapmak aşama aşamadır.Öncelikle hamdır, arındırılır, tamamen arındırıldıktan sonra altın olabilmektedir.Altın yapma çalışmalarında sıklıkla kurşun ve civa kullanılmıştır. Bazı simyacılar tarafından ise civa ile kükürt, arsenik( çok zehirleyici bir madde) ve amonyum klorür karıştırılmıştır. İşlemi gerçekleştirirken kullanıkları büyülü sözler ve karmaşık çizimler bu konuda detaylı bilgi edinmeyi oldukça zorlaştırmıştır. Kimyasal incelemeler altın yapmanın dışında; zehir ve zihirli iksir yapımındada kullanılmıştır.
Felsefe taşı
Simyacıların çalışma alanı olarak önemsedikleri alanlardan birisi değersiz maddeleri altın yapmakken diğeride ölümsüzlük iksiri elde edebilmektir. Ölümsüzlüğün sırrını bulmanın temelini felsefe taşına dayandırmışlardır. Felsefe taşı ismindeki madde ruhani dünyanın da anahtarı niteliğinde bulunmaktadır. Filmlere’de konu olmuş olan felsefe taşına inanç günümüzde oldukça azalmış durumdadır.
Simyacılara göre ölümsüzlüğün sırrını bulmanın temeli felsefe taşına dayanmaktadır. Bu felsefe taşı ruhani dünyanın da kilit anahtarı niteliğindedir. Felsefe taşına olan büyük inanç bu durumdan faydalanan dolandırıcıları da beraberinde getirmiştir. Günümüzde artık felsefe taşına olan inanç oldukça düşüktür. Simya ile pek çok ünlü bilim adamı uğraşmış olmasına rağmen metodların günümüze aktarılamamış olması ve edinilen bilgilerinde çok karmaşık ve anlaşılması güç olmasından dolayı günümüzde simya’ya olan ilgi azalmış durumdadır.
Simya ve Kimya arasındaki farkları öğrenmek ve konu hakkkında diğer detaylar için linkte bulunan yazıyı okuyabilirsiniz.
