Çekirdeğinde 1 Proton(+) 1 Nötron bulunduran Döteryum Hidrojen elementinin kararlı izotoplarından birisidir.
( İzotop: Proton sayısı aynı olan atomlara denir. )
Döteryum Nedir?
Döteryum atom(proton) sayısı aynı olduğundan dolayı hidrojenin izotopu olarak kabul edilir.
Hidrojenin diğer izopları ise protiyum(H) ve tridyum(T)‘dur.
Fazladan bir nötron barındırması döteryumu hidrojenin 2 katı ağırlığına çıkartır bu sebebten dolayı döteryuma ağır hidrojende denmektedir.
Döteryumun Kimyasal Özellikleri
Atom bumarası 1 olan yani tek proton barındıran döteryum 1 de nötrol barındırır ve toplamda 2.01 kütleye sahiptir.
Renksiz, kokusuz bir gazdır. Yanıcıdır fakat zehirli değildir.
Döteryum Su Oluşturur mu ?
Döteryum aynı Hidrojen gibi Oksijen ile birleşerek su oluşturur. Yalnız bu reaksiyon bildiğimizdden biraz farklı gerçekleşir.
Döteryum’un oluşturduğu suyun formülü D2O veya H’2O olarak gösterilir.Kütle numarası hidrojenden iki kat fazla olduğu için oluşturduğu “SU” da ağır su olarak adlandırılır. Kaynama noktası normalden biraz yüksekte 101.42°C Donma noktası ise 3.81°C‘dir. Yoğunluğu ise en yüksek değeri gördüğü 11.23°C de 1.1 g/m‘dir.
Döteryum’un oluşturduğu su canlılarda kullanılması durumunda zehir etkisi yapıyor ve normal su ile karışması için ısı vermesi gerekiyor.
Döteryum nerelerde kullanılır?
Döteryum suyu Kimyasal reaksiyonların hız basamaklarının incelenmesi sırasında kullanılır.Ek olarak döteryumun etkin kesitinin nötronları yakalamak için çok küçük olması nedeniyle ağır su çekirdek reaktörlerinde nötron yavaşlatıcı eleman olarak kullanılır.
Ayrıca döteryum bileşikleri kimyasal ve biyolojik araştırmalarda reaksiyon yol ve basamaklarının incelenmesinde ve protonların görevlerinin araştırıldığı Nükleer Manyetik Rezonans (NMR) spektroskopisi gibi yöntemlerde çözücü olarak kullanılmaktadır.
Ayrıca Hidrojen lambalarıda patlayıcı olarak Lityum Döterür (LD) ve patlayıcı ateşleyici olarak da Plutonyum içerir.
Güneş Patlamaları ve Döteryum
Döteryum’un 1 Proton 1 Nötron’dan oluştuğunu söylemiştik.Bu birleşme reaksiyonunun Güneş patlamaları sırasında ço’kça yaşandığını bilmekteyiz.Uydu teleskopları ile izlenen bu patlamalar sırasında 2,223 MeV’luk Gama ışınları çizgisi belirmekte, Dünyamız’da ise bu birleşmeyi Nötronlar yüksük olduğu ve hareket ettirip yön verme olasılığımız şimdilik olmadığı için gerçekleştirmemiz mümkün görünmemekte.
